De zwarte stern (Chlidonias Niger) is een prachtige verschijning en al eeuwen een bekende gast in de laagveengebieden. Deze sternsoort komt ieder jaar vanuit West-Afrika onze polders opzoeken om te broeden op de krabbenscheer en gele plomp, waarmee de heldere poldersloten vroeger vol stonden. Rond 1900 waren er ongeveer 20.000 broedparen in Nederland. Prachtige aantallen waar we nu alleen maar van kunnen dromen, want helaas gingen de aantallen door allerlei oorzaken enorm snel omlaag. Groeiende waterverontreiniging en daarmee een verslechterende waterkwaliteit zorgde ervoor dat krabbenscheer op veel plekken verdween. Hierdoor ging veel broedgebied voor de zwarte stern verloren. In 1975 waren er nog maar tussen de 2.000 en 3.000 broedparen in Nederland.

Toch zijn er soms ook successen te vieren!

Nestvlotjes
Duidelijk was dat er wat moest gebeuren. De zwarte stern moest een flinke hand geholpen worden om succesvol te broeden. Daarvoor werd een drijvende oplossing bedacht: het nestvlotje, ook wel sternvlotje genoemd. Dit drijvende vierkante vlotje wordt, vaak in groepjes, neergelegd in poldersloten door bevlogen vrijwilligers en terrein beherende organisaties. Deze kunstmatige oplossing zorgt ervoor dat de zwarte stern weer is voorzien van geschikte broedplaatsen. De populatie is gestabiliseerd en schommelt de laatste decennia tussen de 1.200 en 1.600 broedparen. De zwarte stern staat helaas nog wel op de Nederlandse rode lijst.

Bevlogen vrijwilligers & koppenpikkers
Staatsbosbeheer is erg blij met vrijwilligers die veel betekenen als het gaat om beheer, monitoring en educatie in het prachtige Reeuwijkse Plassengebied. Een van deze vrijwilligers is Cees van der Starre die veel op heeft met alles dat vliegt. Van der Starre: “Als beginnende weidevogelaar, ongeveer 35 jaar geleden, werd ik voor het eerst geconfronteerd met de zwarte stern. En met een bloedend hoofd. Ik werd namelijk aangevallen door deze zeer territoriale vogel en had geen idee wat er gebeurde. Welke vogel was dit?” Thuis zocht Cees op wat het zou kunnen zijn. Het bleek zijn eerste ontmoeting met de zwarte stern. “Zijn bijnaam is niet voor niets ”koppenpikker”. Broedende sterns kunnen knap agressief zijn wanneer je in de buurt komt. Een hoed biedt vaak uitkomst.”

Reeuwijks succes
“In die periode ben ik ook begonnen met het maken van vlotjes. Met groot succes. De meeste zwarte sterns broeden nu op vlotjes die in alle soorten en maten in elkaar zijn geknutseld door vrijwilligers. In Reeuwijk-Dorp hebben we vaak goede resultaten gehad. We hadden op één locatie op een gegeven moment wel 50 nesten en op een nieuwe locatie 25. Echt geweldig!” Dat dit succes geen garantie biedt voor de toekomst, blijkt uit de telling van dit jaar. “In 2023 hebben we op deze locatie in totaal 21 nesten. We hopen dat dit een tijdelijke dip is.” Een precieze oorzaak is hier niet voor aan te wijzen. Zeker niet omdat de zwarte stern, wanneer de vlotjes eenmaal gevonden zijn, vaak weer terugkomt op dezelfde plek.

Eerste broedkolonie sinds 30 jaar!
Dit jaar is er uitzonderlijk nieuws te melden: voor het eerst sinds 30 jaar een nieuwe broedkolonie in polder Sluipwijk. Van der Starre: “Ook hier heb ik eind jaren negentig jaren achtereen vlotjes uitgelegd. Dat is helaas nooit wat geworden, totdat ik dit jaar een telefoontje kreeg van Staatsbosbeheer. Nadat ik gestopt was op deze locatie heeft Staatsbosbeheer het stokje overgenomen in die specifieke poldersloot langs de Lecksdijk. Acht jaar zonder succes. Tot dit voorjaar. Een nieuwe kolonie met 6 nesten. Geef dus nooit op!”

Staatsbosbeheer, Ties Ittman